بیماری نیوکاسل در طیور و نحوه درمان و پیشگیری

بیماری نیوکاسل یکی از خطرناک ترین بیماری های ویروسی در صنعت طیور است که به دلیل سرعت بالای انتشار و تلفات زیاد، خسارت اقتصادی سنگینی به مرغداران وارد می کند. این بیماری تقریباً در تمام نقاط جهان از جمله ایران دیده می شود و با نام علمی Newcastle Disease یا به اختصار ND شناخته می شود. عامل بیماری ویروسی از خانواده پارامیکسوویروس است که به شدت عفونی بوده و انواع مختلف پرندگان اهلی و وحشی را مبتلا می کند. شناخت دقیق این بیماری، نحوه انتقال، علائم بالینی و روش های کنترل و درمان از مهم ترین اصول موفقیت در پرورش طیور محسوب می شود.

عامل بیماری و ویژگی های ویروس نیوکاسل

ویروس نیوکاسل از نوع RNA دار است و در دسته پارامیکسوویروس نوع یک (APMV-1) قرار می گیرد. این ویروس در برابر حرارت بالا و مواد ضدعفونی کننده حساس است اما در شرایط سرد و خشک می تواند مدت طولانی زنده بماند. ویروس نیوکاسل دارای سویه های مختلف با شدت متفاوت است که به سه نوع اصلی تقسیم می شود:

• سویه لنتوژنیک (ضعیف): باعث علائم خفیف تنفسی و کاهش تولید تخم مرغ می شود.
• سویه مزوژنیک (متوسط): منجر به علائم شدیدتر و تلفات متوسط می گردد.
• سویه ولوژنیک (قوی): نوع بسیار خطرناک که موجب تلفات بالا، فلجی و مرگ ناگهانی پرندگان می شود.
  درک تفاوت این سویه ها برای انتخاب واکسن و برنامه کنترل حیاتی است.

راه های انتقال و گسترش ویروس

ویروس نیوکاسل به شدت مسری است و از راه های مختلف منتقل می شود. اصلی ترین مسیر انتقال تماس مستقیم بین پرندگان آلوده و سالم است. مدفوع، ترشحات تنفسی، آب و غذای آلوده، تجهیزات، لباس کارگران و حتی پرندگان وحشی می توانند عامل گسترش باشند. در واحدهای بزرگ پرورش طیور، ویروس به سرعت از یک سالن به سالن دیگر منتقل می شود و در صورت نبود کنترل بهداشتی مناسب، کل گله در مدت کوتاهی آلوده می گردد. باد، حشرات و حمل تخم مرغ یا جوجه از گله آلوده نیز می تواند باعث شیوع ویروس شود.

علائم بالینی بیماری نیوکاسل

شدت علائم بستگی به نوع سویه ویروس و وضعیت ایمنی گله دارد اما علائم عمومی در طیور آلوده شامل موارد زیر است:

• مشکلات تنفسی مانند عطسه، خس خس و ترشحات بینی
• افت شدید مصرف خوراک و آب
• بی حالی و کاهش تحرک پرنده
• اسهال سبز یا سفید آبکی
• کاهش یا توقف تولید تخم مرغ
• تغییر شکل پوسته تخم مرغ در مرغ های تخمگذار
• علائم عصبی مانند پیچ خوردن گردن، فلجی بال یا پا و چرخش سر
  در گله هایی که واکسیناسیون به خوبی انجام نشده باشد، میزان تلفات می تواند تا ۹۰ درصد برسد.

تشخیص آزمایشگاهی و افتراقی

تشخیص قطعی بیماری نیوکاسل تنها با مشاهده علائم ظاهری ممکن نیست زیرا بسیاری از بیماری های تنفسی طیور علائم مشابهی دارند. برای تأیید نهایی، نمونه گیری از بافت ها، ترشحات و تخم مرغ های مشکوک انجام و به آزمایشگاه دامپزشکی ارسال می شود. آزمایش های تخصصی مانند RT-PCR، جداسازی ویروس در جنین تخم مرغ و تست هموآگلوتیناسیون برای تشخیص دقیق مورد استفاده قرار می گیرند. تشخیص افتراقی نیز باید از بیماری های آنفولانزای مرغی، برونشیت عفونی و لارنگوتراکئیت صورت گیرد تا درمان و کنترل دقیق انجام شود.

درمان بیماری نیوکاسل

در حال حاضر هیچ درمان دارویی قطعی برای از بین بردن ویروس نیوکاسل وجود ندارد زیرا این بیماری ویروسی است. با این حال، درمان حمایتی می تواند به کاهش تلفات کمک کند. اقدامات درمانی شامل:

• استفاده از داروهای ضد استرس و تقویت کننده ایمنی مانند ویتامین C و E
• افزودن الکترولیت و مواد معدنی به آب آشامیدنی برای حفظ تعادل بدن
• استفاده از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف برای جلوگیری از عفونت های ثانویه باکتریایی
• جداسازی پرندگان بیمار از گله و ایجاد محیط آرام
• مشاوره با دامپزشک برای تنظیم برنامه حمایتی متناسب با وضعیت گله
  این اقدامات باعث بهبود نسبی شرایط پرندگان و جلوگیری از انتشار سریع تر ویروس می شود.

واکسیناسیون و ایمن سازی گله

واکسیناسیون مهم ترین راهکار در کنترل بیماری نیوکاسل است. انواع واکسن های‌زنده و کشته برای پیشگیری از این بیماری وجود دارند. واکسن های زنده معمولاً به صورت اسپری یا در آب آشامیدنی مصرف می شوند و برای جوجه های جوان کاربرد دارند. واکسن‌های‌کشته نیز برای ایجاد ایمنی طولانی تر در مرغ های تخمگذار و مادر استفاده می شوند.
برنامه واکسیناسیون باید با مشورت دامپزشک و بر اساس شرایط مزرعه تنظیم شود. واکسیناسیون منظم همراه با رعایت بهداشت و کنترل جابجایی پرندگان می تواند شیوع بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد.

اصول پیشگیری و کنترل در مرغداری

پیشگیری از بیماری نیوکاسل بر پایه سه اصل است: بهداشت، قرنطینه و واکسیناسیون.
اقدامات اصلی شامل:

• ضدعفونی کامل تجهیزات، وسایل نقلیه و سالن ها به صورت منظم
• قرنطینه گله های جدید قبل از ورود به مرغداری
• جلوگیری از ورود افراد متفرقه و پرندگان وحشی به سالن ها
• کنترل ورود تخم مرغ، خوراک و آب از منابع ناشناخته
• مدیریت تهویه و رطوبت برای کاهش رشد عوامل بیماری زا
• بررسی منظم سلامت گله و ثبت داده‌های مربوط به علائم بیماری
  اجرای دقیق این اقدامات از بروز و گسترش بیماری های ویروسی جلوگیری می کند.

نقش تغذیه و تقویت ایمنی در پیشگیری

تغذیه مناسب یکی از کلیدهای پیشگیری از نیوکاسل است. استفاده از خوراک متعادل شامل پروتئین کافی، ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری موجب افزایش ایمنی پرندگان می شود. ویتامین های A، C و E نقش مهمی در حفظ سلامت سیستم تنفسی و ایمنی دارند. همچنین استفاده از مکمل های پروبیوتیکی و اسیدهای آلی می تواند مقاومت بدن در برابر ویروس را افزایش دهد. پرورش دهندگان حرفه ای همیشه با ترکیب برنامه واکسیناسیون منظم و تغذیه غنی، گله ای مقاوم و سالم پرورش می دهند.

مدیریت زیستی و اقدامات اضطراری هنگام شیوع

در صورت مشاهده اولین علائم نیوکاسل، باید بلافاصله اقدامات اضطراری انجام شود. اولین قدم جداسازی پرندگان بیمار و محدود‌کردن رفت و آمد به سالن است. ضدعفونی مکرر کف سالن، تجهیزات و لباس کارگران باید با دقت انجام شود. اطلاع رسانی به دامپزشکی محلی برای بررسی وضعیت و تعیین سطح شیوع نیز ضروری است. در موارد شدید، حذف پرندگان بسیار‌آلوده و ضدعفونی کامل واحد می تواند از گسترش ویروس جلوگیری کند. حفظ سوابق دقیق از تاریخ واکسیناسیون، علائم و تلفات برای برنامه ریزی آینده اهمیت زیادی دارد.

فروشگاه تخم نطفه دار نطفه چی

فروشگاه نطفه چی با سابقه درخشان در عرضه تخم نطفه دار انواع پرندگان مانند مرغ، بلدرچین، قرقاول و بوقلمون، یکی از معتبرترین مراکز تأمین تخم نطفه دار در ایران است. این فروشگاه با ارائه مشاوره تخصصی در زمینه انتخاب تخم نطفه دار سالم، نگهداری جوجه ها، برنامه واکسیناسیون و بهداشت مرغداری، به پرورش دهندگان کمک می کند تا گله ای سالم و مقاوم در برابر بیماری هایی مانند نیوکاسل داشته باشند. نطفه چی با پشتیبانی علمی و تضمین کیفیت محصولات، گزینه ای مطمئن برای فعالان صنعت طیور است.