بیماری برفک در طیور

بیماری برفک در طیور که با نام علمی کاندیدیازیس (Candidiasis) شناخته می شود، نوعی عفونت قارچی است که معمولاً در دستگاه گوارش، دهان، چینه دان و مری پرندگان دیده می شود. عامل این بیماری قارچی به نام Candida albicans است که در شرایط طبیعی به مقدار کم در بدن پرنده وجود دارد اما در صورت ضعف سیستم ایمنی یا شرایط محیطی نامناسب، رشد غیرقابل کنترل پیدا می کند. برفک یکی از بیماری های شایع در مزارع پرورش مرغ، بوقلمون، بلدرچین و کبوتر است و در صورت عدم درمان، موجب کاهش رشد، افت تولید و حتی مرگ جوجه ها می شود. شناخت دقیق این بیماری برای کنترل و پیشگیری از گسترش آن در گله اهمیت زیادی دارد.

عامل بیماری و ویژگی های قارچ کاندیدا

قارچ Candida albicans یک میکروارگانیسم مخمری شکل است که به طور طبیعی در دستگاه گوارش و روی پوست پرندگان وجود دارد. در حالت عادی بی ضرر است، اما هنگامی که تعادل میکروبی روده به هم بخورد یا سیستم ایمنی ضعیف شود، به شکل بیماری زا درمی آید. رشد بیش از حد این قارچ منجر به تشکیل لایه های سفید رنگ در دهان، مری یا چینه دان می شود که ظاهری شبیه پنیر یا برفک دارد. کاندیدا در محیط های گرم و مرطوب و در حضور مواد قندی رشد سریعی دارد. استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها و شرایط استرس زا از عوامل اصلی فعال شدن این قارچ هستند.

راه های انتقال و عوامل مؤثر در گسترش بیماری

بیماری برفک به صورت مستقیم و غیر مستقیم قابل انتقال است. جوجه ها معمولاً از طریق آب و غذای آلوده یا تماس با پرندگان مبتلا دچار آلودگی می شوند. برخی از عوامل تشدید کننده و تسهیل کننده انتقال عبارتند از:

• رطوبت بالا و تهویه نامناسب در سالن
• استفاده طولانی از آنتی بیوتیک ها که باکتری های مفید روده را از بین می برند
• تغذیه نامتعادل و کمبود ویتامین های گروه B و A
• آلودگی بستر و وسایل تغذیه
• استرس ناشی از حمل و نقل، گرما یا تراکم بالا
  قارچ کاندیدا می تواند روی تجهیزات، ظروف آب و دان، دیوار و حتی پرهای پرندگان زنده باقی بماند و در صورت فراهم شدن شرایط مناسب، دوباره فعال شود.

علائم بالینی بیماری برفک در طیور

علائم بیماری بسته به شدت آلودگی و سن پرنده متفاوت است اما معمولاً شامل نشانه های زیر می باشد:

• کاهش اشتها و بی حالی
• تجمع مواد سفید و کرمی رنگ در دهان یا چینه دان
• تنفس سخت یا باز کردن مداوم دهان
• بوی بد از دهان
• کاهش رشد و لاغری شدید در جوجه ها
• بی نظمی در پرها و کاهش تحرک
  در کالبدگشایی، دیواره چینه دان ضخیم و پوشیده از لایه های سفید قارچی مشاهده می شود که به راحتی جدا نمی شوند. اگر بیماری پیشرفت کند، ممکن است عفونت به روده و کبد گسترش یافته و موجب مرگ پرنده شود.

تشخیص بیماری برفک

تشخیص دقیق برفک نیاز به بررسی میکروسکوپی دارد. دامپزشک معمولاً با مشاهده علائم ظاهری به بیماری مشکوک می شود و سپس از ضایعات دهان یا چینه دان نمونه برداری می کند. در آزمایشگاه، نمونه ها روی محیط کشت اختصاصی مانند Sabouraud Dextrose Agar رشد داده می شوند. کلنی های قارچی سفید و براق بوده و در زیر میکروسکوپ، سلول های مخمری و هیف های شاخه دار قابل مشاهده هستند. در صورت نیاز از روش های رنگ آمیزی گرام یا PAS برای تأیید استفاده می شود. تمایز بین برفک و بیماری هایی مانند دیفتری طیور یا تریکومونیازیس ضروری است.

درمان بیماری برفک در طیور

درمان برفک باید با ترکیب دارویی و مدیریتی انجام گیرد. مهم ترین داروهای ضد قارچ مورد استفاده عبارتند از:

• نیستاتین (Nystatin): مؤثرترین دارو برای درمان کاندیدیازیس است که از طریق خوراک یا آب آشامیدنی تجویز می شود.
• کتوکونازول یا فلوکونازول: در موارد شدیدتر یا مزمن استفاده می شوند.
• ید رقیق یا محلول های ضد قارچ موضعی برای شستشوی دهان و چینه دان.
  در طول درمان باید مصرف آنتی بیوتیک های غیرضروری قطع شود تا باکتری های مفید روده دوباره رشد کنند. همچنین استفاده از پروبیوتیک ها و مولتی ویتامین ها برای تقویت سیستم ایمنی توصیه می شود.

اقدامات بهداشتی و مدیریتی برای کنترل بیماری

کنترل محیطی و بهداشتی نقش کلیدی در جلوگیری از گسترش برفک دارد. نکات اساسی عبارتند از:

• ضدعفونی کامل آبخوری و دانخوری ها با مواد قارچ کش
• استفاده از آب تازه و تمیز به طور روزانه
• خشک نگه داشتن بستر و تهویه مناسب سالن
• حذف پرندگان مبتلا از گله برای جلوگیری از انتقال
• اجتناب از تراکم بیش از حد جوجه ها
• حفظ تعادل دمای محیط برای جلوگیری از استرس حرارتی
  رعایت این اصول بهداشتی، مانع اصلی در برابر رشد قارچ ها در مرغداری محسوب می شود.

نقش تغذیه و ایمنی در پیشگیری از برفک

تغذیه متعادل و قوی، یکی از مهم ترین عوامل پیشگیری از بیماری های قارچی از جمله برفک است. ویتامین های A، E و C در سلامت بافت های مخاطی و سیستم ایمنی نقش اساسی دارند. کمبود این ویتامین ها باعث تضعیف مخاط دهان و روده و فراهم شدن شرایط رشد قارچ می شود. همچنین افزودن پروبیوتیک ها، پری‌بیوتیک ها و اسیدهای آلی به خوراک می تواند تعادل میکروبی روده را حفظ کرده و از رشد کاندیدا جلوگیری کند. در مرغداری هایی که از دان آماده استفاده می کنند، اطمینان از تازگی و عدم کپک زدگی خوراک اهمیت ویژه ای دارد.

اثرات اقتصادی بیماری برفک در مرغداری

اگرچه برفک ممکن است در نگاه اول بیماری خفیفی به نظر برسد، اما در عمل می تواند موجب خسارت های قابل توجهی شود. کاهش اشتها، افت رشد، تأخیر در رسیدن به وزن مطلوب، مصرف بیشتر دان و افزایش تلفات جوجه های جوان از جمله اثرات اقتصادی آن است. در گله های تخمگذار، عفونت قارچی باعث افت تولید و پوکی پوسته تخم مرغ می شود. هزینه های درمان و ضدعفونی سالن نیز بار مالی مضاعفی را بر مرغداران تحمیل می کند. به همین دلیل، توجه به اصول پیشگیری و تغذیه صحیح، بهترین راه برای کنترل خسارات ناشی از این بیماری است.

پیشگیری و مدیریت بلندمدت

برنامه های پیشگیرانه باید شامل کنترل منبع آلودگی، رعایت بهداشت آب و دان، تهویه مناسب و جلوگیری از استرس باشند. توصیه می شود:

• در شروع هر دوره پرورش، تجهیزات به طور کامل ضدعفونی شوند.
• از مصرف خوراک مرطوب یا کپک زده پرهیز شود.
• در صورت استفاده از آنتی بیوتیک، دوره درمانی دقیق رعایت شود تا فلور طبیعی روده تخریب نگردد.
• در گله های پرخطر، استفاده پیشگیرانه از پروبیوتیک ها در جیره توصیه می شود.
  اجرای دقیق این اقدامات می تواند احتمال بروز بیماری برفک را تا حد زیادی کاهش دهد و سلامت عمومی گله را تضمین کند.

معرفی فروشگاه نطفه چی

فروشگاه نطفه چی یکی از معتبرترین مراکز عرضه تخم نطفه دار پرندگان سالم است که با رعایت اصول بهداشت و قرنطینه، تخم نطفه دار مرغ، بلدرچین، بوقلمون و قرقاول را از گله های عاری از بیماری های قارچی و باکتریایی تأمین می کند. این مجموعه با ارائه مشاوره تخصصی در زمینه تغذیه، واکسیناسیون و مدیریت بهداشت مرغداری، به پرورش دهندگان کمک می کند تا گله هایی سالم، پربازده و مقاوم در برابر بیماری هایی مانند برفک داشته باشند. انتخاب نطفه چی یعنی انتخاب کیفیت، سلامت و موفقیت در پرورش طیور.